بررسی وضعیت جنبش دانشجویی چپ در دهه ۸۰

در دهه ۱۳۸۰حرکتی دانشجویی با رویکردی چپ‌گرایانه در تعدادی از دانشگاه‌های کشور شکل گرفت که در سطح دانشگاه‌ها دارای فعالیت‌های مختلفِ فرهنگی، اجتماعی و سیاسی بود و در مناسبت‌های مختلف دانشجویی با برگزاری نشست‌ها و طرح شعارهای چپ‌گرایانه، به نقد وضع موجود می‌پرداخت و در نهایت در سال ۱۳۸۶با دستگیری تعدادی از دانشجویان فعال، روند متعارف فعالیت‌های آنها خاتمه یافت. این حرکت دانشجویی نتوانست در همان دهه و طی همان سال‌ها نیروی چپ جدیدی را در دانشگاه باز تولید کند.

موسسه مطالعات فرهنگی- اجتماعی در سال، ۱۳۹۷-۱۳۹۸با هدف شناخت چرایی شکل گیری این جنبش و چگونگی فعالیت‌های آن، ابعاد مختلف این جنبش دانشجویی را در قالب طرحِ موظفِ پژوهشیِ یکی از اعضای هیات علمیِ خود مورد بررسی قرار داد. در طرح یاد شده زمینه‌های ظهور؛ فرهنگ، هویت و اعتقادات؛ سازمان و شبکه‌ها، ارتباطات با سایر جنبش‌ها، فرصت‌های گسترش فعالیت و اعتراض‌های دانشجویی و بالاخره آثار و پیامدهای این جنبش مورد بحث قرار گرفت اما سه موضوع مورد تمرکز قرار گرفت:

۱.چگونگی مواجهه فعالینِ دانشجو با میراث نسل چپگرای دوران انقلاب ۱۳۵۷ به‌علاوه رویکرد آن‌ها به سازمان‌های سیاسی چپ خارج از کشور

۲. بررسی نقش اصلاحات در رشد این جنبش دانشجویی چپ و بازشناسی دیدگاه‌های دانشجویان چپ‌گرا درباره جریان اصلاحات در ایران

۳. ارتباط مطالبات این دانشجویان با فعالین حوزه‌های زنان و کارگری و شناختِ رویکردِ دانشجویان به جنبش زنان و جنبش کارگری

این تحقیق با روش کیفی انجام شد. برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز، ترکیبی از روش تاریخ شفاهی و مطالعه
اسنادی تاریخی مورد استفاده قرار گرفت. در رویکرد تاریخ شفاهی از روش گفتگو با «افراد مطلع مهم» استفاده شد. افراد مطلع آن دسته از دانشجویانی در نظر گرفته شدند که اهداف و برنامه‌های این حرکت دانشجویی را می‌شناختند. با شماری از دانشجویانِ در دسترس تماس گرفته شد ولی، بسیاری از آنان حاضر به گفتگو نبودند. لذا با پنج نفر از داوطلبان که حاضر به همکاری بودند، گفتگو صورت گرفت. علاوه بر بر آن‌ها، برای اشباع داده‌های مورد نیاز از تعداد ده مصاحبه دیگر نیز (که قبلاً توسط سایت‌ها یا نشریات مختلف با سایر فعالینِ این سال‌ها انجام شده بود) استفاده شد تا اطلاعاتِ گردآوری شده، غنی‌تر شوند. این مصاحبه‌ها مربوط به کسانی بود که هنگام انجام این تحقیق در دسترس نبودند. داده‌های به دست آمده از این بررسی مشتمل بر نکات جزیی بسیار زیادی است. دامنه مباحث را می‌توان از مطالعه اسنادی در خصوص موضوعی چون مبناهای ساختاری (اقتصادی، اجتماعی و سیاسی) این حرکت دانشجویی گرفته تا دستاوردهای حاصل از گفتگو با فعالین دانشجویی برای فهم تمایزات ایدئولوژیک میان گرایش‌های مختلف دانشجویانِ چپ؛ ساختار، تشکیلات، استراتژی‌ها، تاکتیک‌ها و فرصت‌های سیاسی فعالیت برای دانشجویان چپ، و غیره را ذکر کرد. نکات مطرح شده در این گزارش نه به مثابه چکیده یا خلاصه طرح تحقیقی مذکور بلکه در برگیرنده مهم‌ترین ملاحظات تحلیلی است که پیرامون جنبش یاد شده وجود دارد.