پژوهشگاه مطالعات فرهنگی اجتماعی و تمدنی

مرکز رصد فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی ایران

نگرش‌ها و جهت‌گیری‌های فرهنگی دانشجویان

ویراستار علمی: فاطمه جواهری
چاپ اول بهار ۱۳۹۹
۶۰۰ ص

دانشجویان از ارکان اصلی حیات دانشگاه هستند و درآینده نیز از جمله گردانندگان جامعه خواهند بود، آگاهی از جهت‌یابی‌های فکری و سوگیری‌های عملی آنها حائز اهمیت است. به این دلیل در دومقطع مختلف یعنی سال ۱۳۸۲ و۱۳۹۴ به همت مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری؛ درقالب یک پیمایش ملی پژوهشی با عنوان «طرح پیمایش طولی نگرش ها و رفتاردانشجویان دانشگاه‌های دولتی تحت پوشش وزارت علوم» به اجرا درآمد. تحلیل ثانویه این پیمایش‌ها نشان می‌دهد تنوع اندیشه‌ها و گرایش‌های دانشجویان به حدی است که نمی توان آنها را یک گروه واقعی یعنی افرادی در ارتباط متقابل با یکدیگر، آگاه از منافع خویش، بهرهمند از خرده فرهنگ مشابه و همسو درجهت سرنوشتی مشترک دانست. البته تشابهاتی بین آنها دیده می‌شود اما تفاوتهای قابل ملاحظه‌ای هم وجود دارد. به نظر می آید دانشجویان بیشتر هویتی چند پارچه و پیوندی، توأم با فردگرایی و نوگرایی را بروز می‌دهند. اگر این تعبیر درست باشد نتیجه‌ای که از آن بدست می‌آید این است که مسئولان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، مدیران دانشگاهی، و اندیشمندان علوم انسانی- اجتماعی با نسلی متحول شونده و دارای پیچیدگی‌های خاص خود مواجه هستند. تصورسنتی از دانشجو ممکن است با واقعیت‌های امروز چندان انطباق نداشته باشد. آگاهی از دغدغه‌ها، آرزوها و خواسته‌های این نسل و تأثیرگذاری بر آنها نیازمند تدبیرهای مدیریتی کارآمدتر و ظرفیت بالا برای مدارا و گفتگوی دائمی با آنها است.