پژوهشگاه مطالعات فرهنگی اجتماعی و تمدنی

مرکز رصد فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی ایران

ویژگی‌های دینداری

نام طرح: نگرش‌ها، رفتار و آگاهی‌های دانشجویان دانشگاه‌های دولتی تحت پوشش وزارت علوم
تاریخ انجام پژوهش: ۱۳۸۲
روش تحقیق: پیمایش
جامعه آماری: دانشجویان دانشگاه‌های دولتی کشور
تعداد نمونه: ۱۵۲۲
محقق: سیدحسین سراج زاده ـ فاطمه جواهری

نگرشی که افراد نسبت به نوع دینداری خود دارند تا حدی بیانگر هویت دینی او است. به‌منظور شناسایی تفسیر دانشجویان از دینداری شان از دو مؤلفه استفاده شده است. ابتدا از پاسخگویان مسلمان (۱۴۸۰ نفر) سؤال شد که: “ به‌عنوان یک مسلمان خود را مصداق کدام‌یک از موارد مسلمان عادی، شناسنامه‌ای، انقلابی و ولایتی، و نواندیش می‌شناسند”. هر یک از این اصطلاحات دربردارنده یک نظام معنایی خاص است که بر تصوری که فرد از خود به‌عنوان یک مسلمان دیندار دارد و همچنین بر جهت‌یابی رفتاری او تأثیرمی گذارد. ۴۳ درصد از دانشجویان خود را مسلمان عادی، ۲۸ درصد مسلمان نواندیش،  ۱۶درصد مسلمان انقلابی ولایتی و ۹ درصد مسلمان شناسنامه‌ای معرفی کرده‌اند.

در مرحله بعد از پاسخگویان سؤال شد که: “ به مسلمان بودن خود تا چه اندازه افتخار می‌کنید”. به نظر می‌رسد افرادی که از مسلمان بودن خود تفسیر مثبتی دارند، از هویت دینی قوی‌تری برخوردارند و این خصلت به شیوه‌های مختلف در منش فردی و اجتماعی آنان بروز پیدا می‌کند. به‌طورکلی اکثریت قریب به اتفاق (۸۲درصد) پاسخگویان به این سؤال به مسلمان بودن خود افتخار می‌کنند. این یافته نشانه اقبال مثبت دانشجویان نسبت به دین است.

خصوصیات دینی پاسخگویان (تعداد پاسخگو=۱۵۲۲)

سؤال‌ها طبقات پاسخ‌ها تعداد درصد معتبر
پیرو کدام‌یک از مذاهب و ادیان هستید؟ اسلام ۱۴۸۰ ۹۹٫۰
غیر اسلام ۱۵ ۱٫۰
بدون پاسخ ۲۷ ـ
به‌عنوان یک

مسلمان خود را مصداق کدام‌یک از این موارد می‌شناسید؟

مسلمان عادی ۶۲۳ ۴۳٫۳
مسلمان نواندیش ۴۰۳ ۲۸٫۱
مسلمان انقلابی و ولایتی ۲۳۲ ۱۶٫۱
مسلمان شناسنامه‌ای ۱۳۵ ۹٫۵
سایر ۵۵ ۳٫۰
بدون پاسخ ۷۴ ـ
به مسلمان بودن خود تا چه حد افتخار می‌کنید؟ بسیار افتخار می‌کنم ۸۱۲ ۵۶٫۵
افتخار می‌کنم ۳۶۶ ۲۵٫۵
چندان افتخار نمی‌کنم ۱۳۸ ۹٫۶
اصلاً افتخار نمی‌کنم ۵۶ ۳٫۹
نمی‌دانم ۶۵ ۴٫۵
بدون پاسخ ۸۵ ـ