پژوهشگاه مطالعات فرهنگی اجتماعی و تمدنی

مرکز رصد فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی ایران

کتاب‌خوانی

نام طرح: نگرش‌ها، رفتار و آگاهی‌های دانشجویان دانشگاه‌های دولتی تحت پوشش وزارت علوم
تاریخ انجام پژوهش: ۱۳۸۲
روش تحقیق: پیمایش
جامعه آماری: دانشجویان دانشگاه‌های دولتی کشور
تعداد نمونه: ۱۵۲۲
محقق: سیدحسین سراج زاده ـ فاطمه جواهری

مدت‌زمانی که افراد برای مطالعه کتاب (درسی و غیردرسی) صرف می‌کنند و میزان بودجه‌ای که به این امر اختصاص می‌دهند، نشان‌دهنده جایگاه کتاب و ارزش کتاب‌خوانی در زندگی آنان است. این پدیده بخصوص درمورد دانشجویان که به طور مستقیم و غیرمستقیم با کتاب ارتباط زیادی دارند، بیشتر حائز اهمیت است. به این منظور ابتدا از پاسخگویان سؤال شد: “ در هفته به طور متوسط چند ساعت از وقت خود را صرف مطالعه کتاب‌های درسی می‌کنید”. نتایج نشان می‌دهد که به طور متوسط هر فرد حدود ۱۶ساعت در هفته به مطالعه کتب درسی می‌پردازد. بیشترین تمرکز پاسخ‌ها در طبقه چهارم متمرکز است. به‌عبارت‌دیگر ۲۶درصد از پاسخگویان حدود ۲۰ ساعت در هفته مطالعه درسی دارند.

در مرحله بعد از آنها سؤال شد: “در سال گذشته مجموعاً چند کتاب درسی خریده‌اید”. دانشجویان به طور متوسط طی یک سال گذشته، ۱۱کتاب درسی خریده‌اند. در این مورد بیشترین فراوانی در طبقه سوم متمرکز است. حدود ۳۲ درصد از افراد در سال گذشته بین ۶ تا ۱۰ کتاب درسی خریده‌اند.

میزان مطالعه کتب درسی در طول هفته و تعداد کتب خریداری شده در سال گذشته (تعداد پاسخ‌گو=۱۵۲۲)

مدت مطالعه کتب درسی در

طول هفته به ساعت

تعداد کتب درسی خریداری

شده در سال گذشته

طبقات تعداد درصد معتبر طبقات تعداد درصد معتبر
در حد صفر ۱۴ ۱٫۰ در حد صفر ۳۳ ۲٫۶
۵-۱ساعت ۲۹۷ ۲۱٫۶ ۵-۱کتاب ۳۷۸ ۲۹٫۳
۱۰-۶ساعت ۳۲۹ ۲۴٫۰ ۱۰-۶کتاب ۴۱۷ ۳۲٫۳
۲۰-۱۱ساعت ۳۶۱ ۲۶٫۳ ۲۰-۱۱کتاب ۳۴۹ ۲۷٫۰
۳۰-۲۱ساعت ۲۲۹ ۱۶٫۷ ۳۰-۲۱کتاب ۵۹ ۴٫۶
بیش از ۳۰ساعت ۱۴۲ ۱۰٫۳ بیش از ۳۰کتاب ۵۵ ۴٫۴
بدون پاسخ ۱۵۰ ـ بدون پاسخ ۲۳۱ ـ
میانگین ۱۶٫۲ ـ میانگین ۱۱٫۳ ـ

در جدول زیر اطلاعات مربوط به مدت‌زمان مطالعه کتاب‌های غیردرسی و تعداد آن‌ها ارائه شده است. به این منظور ابتدا از دانشجویان سؤال شده است که: “ در هفته به طور متوسط چند ساعت از وقت خود را صرف مطالعه کتاب‌های درسی می‌کنید ”. حدود ۴۵ درصد از پاسخگویان در طول هفته بین ۱ تا ۵ ساعت از وقت خود را به مطالعه کتاب‌های غیردرسی اختصاص می‌دهند. میانگین مدت‌زمان مطالعه کتاب‌های غیردرسی ۵ ساعت در هفته است.

سپس از آنها سؤال شد که: “ در سال گذشته مجموعاً چند کتاب غیردرسی خوانده‌اید”. از نظر تعداد کتاب، بیشترین فراوانی در طبقه دوم قرار دارد؛ یعنی حدود نیمی (۴۸ درصد) از پاسخگویان طی سال گذشته بین ۱تا ۵ کتاب غیردرسی خوانده‌اند. در سطح نمونه تحقیق به طور متوسط هر فرد در طول سال حدود ۸ کتاب غیردرسی خریداری کرده است.

 میزان مطالعه کتب غیردرسی در طول هفته و تعداد کتب غیردرسی مطالعه شده در سال گذشته (تعداد پاسخگو=۱۵۲۲)

میزان مطالعه کتب غیردرسی در

طول هفته به ساعت

تعداد کتب غیردرسی مطالعه شده

طی سال گذشته

طبقات تعداد درصد معتبر طبقات تعداد درصد معتبر
در حد صفر ۷۷ ۵٫۹ در حد صفر ۵۱ ۴٫۲
۳-۱ساعت ۵۸۲ ۴۴٫۴ ۳-۱کتاب ۳۳۹ ۲۷٫۵
۶-۴ساعت ۳۳۴ ۲۴٫۰ ۶-۴کتاب ۳۱۰ ۲۵٫۰
۷-۱۰ساعت ۱۷۲ ۱۵٫۰ ۷-۱۰کتاب ۲۷۵ ۲۲٫۲
بیش از ۱۰ساعت ۴۹ ۱۰٫۸ بیش از ۱۰کتاب ۲۶۳ ۲۱٫۲
بدون پاسخ ۲۱۱ ـ بدون پاسخ ۲۳۱ ـ
میانگین ۵٫۴ ـ میانگین ۸٫۷ ـ

در جدول ذیل نوع کتاب‌های غیردرسی موردعلاقه که می‌تواند بخشی از علائق فرهنگی دانشجویان را آشکار سازد، توصیف شده است. از بین آثار مختلف به ترتیب شعر، رمان و کتاب‌های اجتماعی بیشتر موردعلاقه پاسخگویان هستند.

بیشتر چه نوع کتاب غیردرسی مطالعه می‌کنید؟ (تعداد پاسخگو=۱۵۲۲)

طبقات تعداد درصد معتبر
کتاب‌های شعر ۶۸۳ ۴۹٫۵
کتاب‌های رمان ۶۸۰ ۴۹٫۰
کتاب‌های اجتماعی ۵۲۴ ۳۷٫۸
کتاب‌های مذهبی ۴۱۵ ۲۹٫۹
کتاب‌های تاریخی ۴۱۴ ۲۹٫۸
کتاب‌های سیاسی ۲۸۹ ۲۰٫۸
کتاب‌های فلسفی ۲۳۹ ۱۷٫۲
کتاب‌های اقتصادی ۱۱۷ ۸٫۴
سایر ۲۰۴ ۹۶٫۲

ـــــــــــــــــ